Nghe tên cơm hến chay, có vẻ hơi lạ lạ, nhưng khi thưởng thức thì có khi thực khách cũng không biết phân biệt thế nào là cơm hến chay và mặn khi cả hai món này đều thơm ngon và đặc sắc như nhau. Hầu như các nguyên liệu để chế biến cơm hến chay và mặn đều gần như nhau chỉ khác một vài yếu tố tiên quyết. Đó chính là trong chay sẽ thay hến bằng nấm hương, mộc nhĩ hay loại nguyên liệu khác tùy vào sự sáng tạo của đầu bếp, tiếp theo thay chao cho ruốc, nước rong biển nấu gừng sẽ thay cho nước hến...

Các nguyên liệu để làm nên món bún hến chay

         Thực khách nếu có thưởng thức món cơm hến chay sẽ thấy được sự sáng tạo và tài hoa của đầu bếp xứ Huế. Món cơm hến thông thường vốn đã đa dạng các nguyên vật liệu, thì nay món chay lại càng cầu kỳ và phức tạp hơn. Có một điều hiển nhiên là nấu món mặn bao giờ cũng dễ ngon, thấm thía và hợp khẩu vị của người ăn hơn là món chay. Vì thế, để nấu được món cơm hến chay ngon chuẩn vị và đậm đà thì cần sự góp phần của rất nhiều yếu tố. Bên cạnh khả năng chế biến, gu thẩm vị và kỹ xảo phối các loại gia vị chuẩn xác, thì yếu tố không kém phần quan trọng chính là khâu chọn nguyên liệu phải tươi ngon và đặc biệt là cây môn ngọt hay các loại rau gia vị được trồng trên đất Huế. Chỉ cần chọn sai nguyên liệu thì coi như sẽ hỏng và lệch vị hoàn toàn món ăn này. Cụ thể như chọn bạc hà miền nam thay môn ngọt gốc Huế, chọn môn bị ngứa hay rau nhập từ nơi khác mà không phải từ vườn ở Huế.

 Để tạo nên món ăn ngon theo kiểu Huế chưa bao giờ là đơn giản và qua loa được. Đặc biệt là món cơm hến, món đặc sản của xứ kinh kỳ. Bởi bao nhiêu đời nay, người Huế có thói quen truyền thống là ăn hương hoa nên ẩm thực đã trở thành một nét nghệ thuật vô cùng tinh tế và mang bản sắc riêng có nơi mảnh đất Cố đô. Người Huế ăn không cần nhiều như chén bánh bèo vừa mỏng vừa nhỏ, bánh lọc gói hay các loại bánh khác cũng thế, vô cùng nhỏ nhắn. Thậm chí càng nhỏ mới càng ngon. Hay một tô cơm hến chay thoạt nhìn có vẻ xôm tụ nhưng kỳ thật chỉ một vài nhúm rau và một vá cơm nhỏ xíu cùng các loại gia vị trộn vào.

Một tô cơm hến chay chuẩn vị

          Nếu thực khách muốn tìm hiểu món ăn nào vừa lưu giữ giá trị văn hóa dân dã xứ Huế, lại thanh tịnh và an yên như vùng đất đậm chất thiền ở nơi đây, món cơm hến chay hẳn là một sự lựa chọn thú vị. Chỉ một vài cọng rau, hạt cơm hay vị chao ...cũng đủ đánh động trong ký ức của những ai từng thưởng thức, đã từng sống hay một lần đến Huế.

 Nguyễn Thị Quỳnh Anh